توضیحات

جوز بوا

نام انگلیسی: Nutmeg

نام علمی: Myristica fragrans (Houtt.)

نام های دیگر: جوز بویا

جوز بوا درختی همیشه سبز بومی جزایر Maluku اندونزی است. این درخت معمولاً بین 5 تا 15 متر ارتفاع دارد، اما گاهی به ارتفاع 20 متر یا حتی 30 متر می رسد . این گونه دوپایه است، اگرچه گاه به گاه یک درخت هر دو نوع گل نر و ماده را تولید می‌کند. برگهای جوز بویا متناوب به رنگ سبز تیره، با دمبرگ هایی به طول حدود 1 سانتی متر و گلها زنگوله ای شکل، زرد کم رنگ و تا حدودی گوشتی هستند. گلهای نر  staminate در گروههای یک تا ده تایی چیده شده اندقرار می گیرند که هر کدام 5 تا 7 میلی متر طول دارند. گل‌های ماده carpellate در گروه‌های کوچک‌تر، بطول سه تا 10 میلی‌متر هستند. جوز بوا میوه زرد رنگ، صاف و توپی یا گلابی شکل تولید می کند. این میوه دارای پوسته گوشتی است که پس از رسیدن میوه، پوسته در امتداد طول شیار میوه به دو قسمت تقسیم می شود. دانه ای قهوه ای رنگ با پوسته ای بشکل حصیری و مشبک به رنگ قرمز براق در داخل میوه قرار دارد و اندازه آن 2 تا 3 سانتی‌متر است. هم دانه و هم پوسته آن بصورت پودری جهت ادویه بکار می روند. جوز بوا به طور گسترده در مناطق گرمسیری از جمله گوانگدونگ و یوننان در چین، تایوان، اندونزی، مالزی، گرانادا در دریای کارائیب، کرالا در هند، سریلانکا و آمریکای جنوبی کاشته می شود و به ندرت بصورت خودرو یافت می شود. درخت جوز بویا در ایران نمی روید اما دانه آن جهت مصارف دارویی و ادویه ای وارد می شود.

ترکیبات شیمیایی:

جوز بوا حاوی 25 تا 30 درصد روغن های ثابت و 5 تا 15 درصد روغن های فرار (کامفرن، اوژنول و غیره) است. این گیاه همچنین مولکول های دیگری مانند اسید میریستیک، میریستسین و ترکیبات لیگنین دارد. در میان این همه این ترکیبات، اوژنول به طور گسترده در دندانپزشکی استفاده می شود و در فعالیت ضد باکتریایی بر علیه باکتری های دهان بسیار موثر است.

اندام مورد استفاده:

میوه و دانه

مصارف:

کاربرد در آشپزی: این درخت به عنوان منبع اصلی دو ادویه بسیار مهم جوز بوا و بسباسه شناخته می شود. جوز بوا مغز دانه و بسباسه از قسمت پوسته قرمز رنگ دانه (Aril) است که بدلیل داشتن عطر و طعم خاص به عنوان ادویه در کشور اندونزی بسیار استفاده می شوند. در بازار به ادویه جوز بوا به اشتباه جوز هندی نیز اطلاق می شود. در کشور هایی که جوز بوا را در بعد صنعتی کشت و کار می کنند از میوه این گیاه نیز به غیر از مصارف تازه خوری در تولید ژله استفاده می کنند.
 کاربرد دارویی: رایج ترین کاربردهای جوز بویا در پیشگیری از اسهال و گاستروانتریت است. جوز بوا همچنین به کاهش علائم مرتبط با مشکلات گوارشی مانند تهوع و استفراغ کمک می کند و می تواند اشتها را افزایش دهد. ترکیبات شیمیایی فعال زیستی عمده M. fragrans عبارتند از میریستسین، میریستیک اسید، المیسین، زعفرول، اوژنول، اسید پالمیتیک، اسید اولئیک، آلفا پینن، بتا پینن و غیره. علاوه بر این تحقیقات بسیار زیادی بر روی فعالیت های ضد میکروبی ترکیبات شیمیایی موجود در جوز بوا صورت گرفته است. از ترکیبات ضد میکروبی مهم در دانه های M. fragrans آلفا پینن و بتا پینن هستند.

فرآورده های جانبی:

اسانس ، روغن و اولئورزین جوز بویا به دلیل داشتن متابولیت های ثانویه خوشبو دارای ارزش تجاری و دارویی هستند.