توضیحات

عناب

نام انگلیسی:  Jujube

اسم علمی: Ziziphus jujuba

نام های دیگر: تبرخون، سیلانه

عناب درختی چندساله که ارتفاع آن به 8 متر می رسد و از تیره گیاهی (Rhumnaceae) در ایران در استان های خراسان، سیستان و بلوچستان، مازندران و… وجود دارد.

ترکیبات شیمیایی: در هر صد گرم عناب 2 تا 6 گرم مواد قندیو حدود 70 میلی گرم ویتامین C  وجود دارد. عناب دارای مقداری پروتئین و موسیلاژ زیاد وجود دارد.

اندام مورد استفاده: میوه، شکوفه، هسته

فرآورده های جانبی: عرق، عسل، رب، شربت، روغن

طبیعت عناب از دیدگاه طب سنتی ایران: معتدل در حرارت و برودت و مائل برطوبت و شيخ الرئيس رحمه اللّه تعالي بارد در اول و معتدل در يبوست و رطوبت قليلي كفته‏

افعال و خواص آن‏: منضج اخلاط غليظه و ملين صدر و احشا و مسهل اخلاط رقيقه و رافع خشونت سينه و حلق و صوت عارض از حرارت و سرفه و ربو و وجع صدر و صاف كننده خون و مولد خون صالح و مسكن التهاب و تشنكى و حدت خون و كرمي و وجع جكر و كرده و مثانه و امراض مقعده و لزع امعا و معده و فساد مزاج جكر العين طلاى سائيده آن بتنهائي و با هسته آن مسكن التهاب و ورم حار چشم اعضاء الصدر آشاميدن آن جهت امراض صدر و رئه مانند سرفه و ربو و وجع صدر و رفع خشونت سينه و حلق و صوت بتنهائي و يا با ادويه مناسبه و خشك آن از براى امراض صدر و رئه بهتر از تر و تازه آنست اعضاء الغذاء آشاميدن آن نفاخ و بطئ الهضم و ردى از براى معده و مولد خلط محمود و اندك لزج و ملين احشا و مسهل اخلاط رقيقه و منضج و مسكن التهاب معده و تشنكى و حرارت جكر و خون و اصلاح فساد كبد و امراض مقعده خصوص رسيده نيم خشك آن و نيم‏رس آن حابس بطن و آشاميدن سائيده آن با دانه جهت قرحه امعا و يا دانه آن مانند سويق با آب سرد جهت حبس بطن و رفع اسهال مفيد اعضاء النفض كفته‏اند كه جهت امراض كبد و كرده و مثانه نافع است الاورام و البثور و غيرها آشاميدن آب نقوع يا مطبوخ آن در عرق كاسنى با سكنجبين جهت شرى و حصبه و جدرى صفراوى و تسكين حدت صفرا و خون و با سكنجبين و خبه سنكشو نموده بدستور هر كاه سرفه نباشد و الا با آب و يا با عرق نيلوفر و يا بيد و يا كادى و امثال اينها با خبه و بدستور آشاميدن آن با آب عدس مطبوخ با قشر و آشاميدن نقوع آن در كلاب و شكر جهت اكثر امراض مذكوره سواى سرفه جهت دفع ضرر شراب و دبيلات نافع مقدار شربت آن تا پنجاه عدد بدل آن سپستان مضر معده بارد رطب و نفاخ خصوص اكثار آن مصلح آن شكر و مويز طايفي و كلاب و مقلل منى و مضعف باه مصلح آن عسل و ادويه باهيه و چون برك آن را با آب طبخ دهند و صاف كرده هر روز نيم رطل با قدرى شكر بياشامند تا پنج روز متوالي جهت خارش بدن مجرب و ذرور برك خشك نرم كوبيده پيخته آن جهت رفع اكله و قروح خبيثه خواه در دهان باشد و يا در عضو ديكر بهترين دوائي است خصوصا آنكه اولا عسل بر ان عضو بمالند و بالاى آن بپاشند و چون پوست درخت آن را نرم بسايند و بتنهائي و يا باهم وزن آن سفيدآب ممزوج كرده در جوف جراحات خبيثه پر كنند جهت تنقيه و التيام آنها مجرب و بيعديل و آشاميدن نشاره چوب آن جهت دفع سحج و حكه و جرب و ضماد آن جهت جبر كسر اعضاى شكسته و بيرون رفته و تحريك استخوان از جاى خود و صمغ آن بتنهائي و يا با ادويه مناسبه جهت امراض چشم طلاء نافع و با سركه جهت قوبا و خائيدن برك تازه آن باعث خدارت و بيحسى زبان و عدم ادراك طعم ادويه بشع كريهة الطعم است و لهذا قبل از آشاميدن مسهلات و ادويه بشعه آن را مضغ مى‏نمايند و شيخ الرئيس در ادويه مفرده قانون نوشته كه جالينوس كفته نديدم من درين نفعى نه در حفظ صحت موجوده و نه در استرداد صحت مفقوده و عير جالينوس نوشته كه جهت تسكين حدت خون كرم نافع و شايد اين خاصيت بسبب تغليظ آن خون را باشد و كسى كه آن را صاف‏كننده و غاسل آن دانسته ظنى است كه توجه من بآن نيست و آن را غذائيت بسيار قليلي است و نوشته كه قول حكيم فاضل جالينوس بسيار صواب و نيكو است و پسنديده و سكنجبين عنابي و شراب و لعوق و مطبوخ و نقوع آن در قرابادين كبير ذكر يافت و در حديث وارد است كه العناب يذهب بالحمى و الكمثرى تجلي القلب‏

توضیحات تکمیلی