توضیحات

بسفایج

نام انگلیسی: Wall fern ,E. common polypody, Liverwort, Wood fern

نام علمی: Polypodium vulgare

نام های دیگر: بسپایک

بسفایج گیاهی صخره زی (دارزی) و همیشه سبز از خانواده Polypodiaceae است. این گیاه در واقع گونه ای سرخس آلوتتراپلوئید است که گفته می شود از دو برابر شدن کروموزوم یک هیبرید دیپلوئید عقیم بین دو گونه سرخس دیگر به وجود آمده است و از یک ریزوم افقی رشد می‌کند. بسفایج بومی نواحی معتدله اروپاست و در ایران در نواحی جنگلی شمالی رویش دارد. گیاه Polypodium vulgare دارای برگ های مثلثی شکل است که تا انتهای ساقه مرکزی به 10 تا 18 جفت برگچه تقسیم می شوند. برگچه ها عموماً کامل یا کمی دندانه دار و دارای آرایش متناوب هستند و در دو طرف رگبرگ ها سور های دایره ای شکل دارند. ساقه های زیر زمینی این گیاه که بسیار مورد اهمیت است پوشیده از فلس های پولکی قهوه ای رنگ است. دوره هاگ زایی این گیاه از تیر ماه تا شهریور ماه بوده و نوع انتشار آن انیموکوری (پراکندگی توسط باد) است. بسفایج به دلیل عطر و طعم شیرین خود در پخت و پز و در طب سنتی به عنوان ملین و خلط آور کاربرد دارد.

ترکیبات شیمیایی:

ریزم بسفایج حاوی ترکیبات تری ترپنوئیدی می باشد. اما مهمترین ترکیب شیمیایی موجود در این گیاه فیتواکدیستروئیدهای phytoecdysteroids موجود در ریزوم است.

اندام مورد استفاده:

ریزوم و ساقه های زیر زمینی

مصارف:

کاربرد در آشپزی: ریزوم بسفایج طعم تلخ و شیرینی دارد. به طور سنتی در برخی از شیرینی ها مانند نوقا به دلیل خواص معطر آن استفاده می شود. در سال 1971، نوعی از ساپونین تحت عنوان اسلادین در ریشه بسفایج شناسایی شد و اعتقاد بر این بود که این ترکیب عامل طعم شیرین این گیاه است، زیرا شیرینی نسبی آن 500 برابر شیرین تر از شکر (بر مبنای وزن) است.
 کاربرد دارویی: ریزوم خشک شده بسفایج در طب سنتی به عنوان محرک ترشح صفرا و ملین ملایم استفاده می شود. این خواص به دلیل فیتواکدیستروئیدهای موجود در ریزوم است. همچنین بسفایج روی سیستم تنفسی تاثیر گذاشته و برای تسکین برونشیت و سرفه های خشک بکار برده می شود. در طب گیاهی اروپایی برای درمان هپاتیت، یرقان و سوءهاضمه استفاده شده است.

فرآورده های جانبی:

عصاره، ادویه