توضیحات

روغن زیره سیاه

نام انگلیسی:  Caraway

اسم علمی: Carum carvi

نام های دیگر: کمون، زیره سیاه اروپایی

زیره سیاه گیاهی علفی دو ساله از تیره گیاهی چتریان (Apiaceae)با ساقه های منفرد یا چندتایی به ارتفاع 30 الی 100 سانتیمتر است. مناطق پراکندگی این گیاه در سطح جهانی بسیار گسترده است و اروپا،ایران،قفقاز،سیبری، افغانستان،پاکستان، عراق و شمال غرب آفریقا را شامل می شود. این گیاه در ایران در چمنزار های کم و بیش مرطوب در نقاط مختلف، از جمله استان های مازندران، آذربایجان شرقی و غربی تا زنجان، همدان،کرمان، خراسان و تهران می روید. روغن زیره سیاه از فرآورده های پر مصرف این گیاه ارزشمند است.

لازم به توضیح است که گونه Carum carvi گیاهی کاملا متفاوت از زیره ایرانی یا زیره کرمانی (bunium persicum) است که به آن نیز در برخی منابع فارسی به عنوان زیره سیاه اشاره شده است و از ارقام ادویه ای پرکاربرد ایرانی است.

ترکیبات شیمیایی:

زیره حاوی ترپن ها، فنل ها، فلاونوئید ها، و آلکالوئید ها است. دانه های زیره حدود 8 درصد اسانس می باشد که حاوی دی کاروون میباشد و روغن زیره دارای اسیدهای چرب اولئیک اسید، اسید لینولئیک و پالمتیک اسید است.

اندام مورد استفاده:

ساقه، برگ، بذر

فرآورده های جانبی:

عرق، روغن، عسل، ادویه، اسانس

مصارف و کاربرد ها از دیدگاه طب سنتی:

طبیعت زیره از دیدگاه طب سنتی ایران در درجه دوم گرم و خشک است.

افعال و خواص: مسخن و ملطف و مقطع و محلل و مجفف و قابض اعضاء الراس سعوط نقوع است. خيسانيده آن در سركه و يا استشمام منقوع آن و يا پر نمودن بيني بدان حابس رعاف و قطور آب ممضوغ آن. در چشم قاطع خون آن و جالي غشاوه و قرحه چشم و طرفه و كمنة الدم خصوصا كه با زيت مخلوط نموده باشند.

ممضوغ آن با نمك جهت جلاى جرب و سبل و ظفره و بعد كشط آن و مانع التصاق چشم است. با سفيدى تخم‏ مرغ جهت رمد حار و مضمضه و بطبيخ آن مسكن نزلات و درد دندان خصوصا با صعتر و امثال آن اعضاء النفض.

آشاميدن آن با سركه ممزوج به آب جهت عسر نفس و نفس الانتصاب و خفقان بارد اعضاء الغذاء و النفض. آشاميدن آن جهت تقويت معده و امعا و كبد و كرده مفید است. تحريك اشتها و تحليل رياح و نفخ، و رفع فواق رطوبي و ريحي و تخمه و مغص ريحي و ورم طحال و اسهال رطوبي خصوص. بريان نموده آن درين امر و مدر بول و حيض و رافع تقطير البول است.

و چون با نمك بخايند و فرو برند قطع سيلان رطوبات معده نمايد.  مداومت خوردن بسركه پرورده خشك نموده آن قاطع شهوت كل خوردن و فحم و امثال آن . در سركه خيسانيده بريان كرده آن قوى القبض و در دفع رطوبات معده قوى الاثر احتقان است. بطبيخ آن محلل رياح و نفخ امعا و معده و كرده و حمول آن با زيت قاطع حيض است. و ضماد آن با زيت محلل ورم طحال السموم است.

آشاميدن آن با شراب جهت نهش هوام الاورام، ضماد آن با آرد باقلا محلل اورام و با قيروطي و يا زيت و آرد باقلا محلل ورم انثيين القروح و الجروح مدمل جراحات چون در آنها پر نمايند الزينة طلاى آن و يا اغتسال بدان جالي بشره.

و مداومت بآشاميدن آن و يا عرق آن باعث لاغرى و زردى بدن الخواص. چون آب زيره را بر بدن مولود در حين ولادت بمالند گويند در مدت العمر شپش در بدن او بهم‏ نرسد.

مضر ریه مصلح آن كثيرا مقدار شربت آن دو درم بدل كرماني آن يك وزن و نيم نبطي آن و كويند بدل آن كرويا است و در طرد رياح مغز شاهدانه و بدل فارسى نيم وزن آن (زیره) كرمانی.

و گويند بدل آن تخم كرنب است و بدل شامي كرويا و تخم كندنا و زيره جهت مبرودين و مشايخ و بلغمی مزاجان بسيار نافع است. چون با افاويه و شبت و دارچيني در طبخ لحوم غليظه داخل نمايند آنها را لطيف و قوى و ملين و مدر بول و محلل نفخ گرداند. كمون نبطی در دوم گرم و خشك و ملين طبع و كرمانی قابض و كمون برى كه شبيه بشونيز است در سوم گرم و خشك‏ است.

توضیحات تکمیلی